به نقل از «قدس آنلاین»

توجه به منابع مورد اعتماد در کتابی به قلم به آیت‌الله امینی

تاریخ انتشار: ۲۵ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۰۲۴۴۵

نشست بازخوانی کتاب «فاطمه زهرا(س) بانوی نمونه اسلام» اثر آیت‌الله ابراهیم امینی امروز شنبه 25 آذر، از سوی خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدرضا حسینی؛ استاد حوزه و دانشگاه، در این نشست به سخنرانی پرداخت که در ادامه می‌خوانید.
 

روشن کردن ابعاد منازعه حضرت زهرا(س) با خلیفه وقت، از نکات برجسته این کتاب است که زوایای پنهان آن دوره را روشن می‌کند لذا کتاب از چینش عمیق و دقیقی برخوردار است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 به نظرم شاید ابتدائا وقتی به عنوان منازعه توجه می‌کنیم گمان می‌کنیم منازعه حضرت زهرا(س) با خلیفه اول، فقط مربوط به بحث  فدک بود. بسیاری هم بیان کرده‌اند که ایشان تقاضای فدک می‌کنند و ابوبکر در جواب می‌گوید به شما ارث نمی‌رسد و من باید این را خرج سپاهیان اسلام و امکانات جهاد کنم. ولی واقعیت این است که منازعه منحصر در این مسئله نیست.

توجه دقیق به شخصیت حضرت زهرا(س)

این کتاب، ابعاد ناپیدای این منازعه را مشخص کرده که صرفاً متمرکز بر بحث فدک نیست بلکه صرفاً یکی از مباحث مطرح شده در کتاب است. همچنین در کتاب سؤال شده که چرا اموال شخصی پیامبر(ص) در مدینه به حضرت زهرا(س) داده نشده است؟ همچنین سؤال شده غنایمی که در جنگ گرفته شده و پیامبر(ص) هم در آن سهم داشتند کجا رفته است؟ لذا آیت‌الله امینی؛ به خوبی روشن می‌کنند که مورخان، کمتر به منازعه‌های غیر از فدک پرداخته‌اند. همچنین ایشان به خوبی، مباحث را با استفاده از آیات و احادیث و به لحاط فقهی روشن کرده و ثابت می‌کنند که همه اینها حق حضرت زهرا(س) بوده اما متأسفانه هیچکدام را به ایشان ندادند.

مرحوم آیت‌الله امینی، به شکل بسیار دقیق، عمیق و تیزبینانه به مسائل شخصیتی حضرت زهرا(س) توجه کرده‌اند. نکات مربوط به دوران زندگی با حضرت علی(ع) در این کتاب به خوبی به تصویر کشیده شده است. یا بخشی از کتاب که مربوط به پس از رحلت پدر و همچنین آستانه رحلت پدر است از مقاطع مهم حیات حضرت زهرا(س) است. اگر طول عمر ایشان را هجده سال بدانیم آن را می‌توانیم به چند مقطع تقسیم کنیم که مقطعی شامل دختر بودن و زندگی در نزد پدر و دوم، ازدواج با حضرت علی(ع) است. آیت‌الله امینی، یک مقطع تاریخی بسیار حساس را هم دوران در آستانه مرگ پدر بیان کرده‌اند که فصل ششم کتاب به آن اختصاص پیدا کرده است. همه این مقاطع با هم مرتبط هستند. 

سختی‌های جمع‌آوری مطلب درباره حضرت زهرا(س)

مرحوم آیت‌الله امینی در مقدمه کتاب، به خوبی اشاره کرده‌اند که اساساً نگارش درباره شخصیت حضرت زهرا(س) و به تصویر کشیدن شخصیت این بانوی نمونه و بزرگ، کار بسیار سختی است چون بخشی تاریک از یک دوران تاریخی است. به همین علت است که به بخشی از شخصیت حضرت زهرا(س) دسترسی نداریم چراکه مثلاً دورانی در خانه پدر زندگی می‌کرد و اطلاعات کمی مربوط به آن دوران وجود دارد. همچنین حد فاصل وفات پیامبر(ص) و دوران شهادت خود ایشان هم بسیار تاریک است. بخشی هم به خاطر شرایط و فضای سیاسی حاکم بر آن دوران است که باعث شد مطالب کمتری در اختیار باشد اما آیت‌الله امینی، با همه مشکلات و کمبود منابع توانستند حق مطلب را ادا کنند. 

بخشی از تلاش‌های حضرت زهرا(س) به خاطر اتفاق نامبارکی بود که خلاف مسیر اصلی اسلام در سقیفه رخ داد لذا حضرت زهرا(س) احساس تکلیف می‌کند و از منزل بیرون زده و با انصار و اصحاب رسول الله(ص) صحبت می‌کنند. در اینجا شاهد نقش پررنگی از جانب ایشان هستیم. در مقدمه کتاب به این مباحث به خوبی اشاره شده است و خود مرحوم آیت‌الله امینی فرموده‌اند که این دوران تاریک را به سختی توانستیم به تصویر بکشیم. البته شاید لازم بود برخی دیگر از مطالب در این کتاب می‌آمد اما چون ایشان کتاب‌های دیگری دارند که به تعلیم و تعلم در سیره حضرت زهرا(س)، سیره عبادی، اخلاقی و سیاسی ایشان و... آمده است دیگر در این کتاب، آن مطالب را نیاورده‌اند.

بنده معتقدم پرداختن آیت‌الله امینی به مسئله سقیفه که نقش حضرت زهرا(س) را در دفاع از حضرت علی(ع) بسیار سنگین کرد باعث شد که توجه چندانی به دیگر مسائل نشده و از حواشی پرهیز و صرفاً امهات را در کتاب مورد توجه قرار دهند. ایشان می‌فرمایند بسیاری از مورخان به منابع اهل سنت مراجعه و تنها از آنها مطالبی را بیان می‌کنند و برخی نیز صرفاً مطالبی را از منابع شیعی بیان می‌کنند اما من به هر دو بخش شیعی و اهل سنت توجه دارم. معتقدم ایشان نیازی ندیدند در اسناد این مطالب ورود کنند چراکه وقتی روایتی را از «بحار الانوار» علامه مجلسی نقل می‌کنند به راحتی می‌توانستند ارجاع دهند که علامه مجلسی این منبع را از چه کسی نقل کرده است. در واقع ایشان به جای توجه به منابع دست اول، منابع مورد اعتماد را مورد توجه جدی قرار دادند.

تحقیقی عالمانه درباره ماجرای فدک

نکته دیگر اینکه چون مسئله فدک برای برخی افراد همانند یک شبهه بوده است لذا ایشان تحقیقی عالمانه انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که این تحقیق را به صورت یک ضمیمه در انتهای این کتاب منتشر کنند. بنابراین به نظر می‌رسد مرحوم آیت‌الله امینی، کار بسیار زیبایی انجام داده‌اند. معتقدم نمی‌توانیم بگوییم فدک امری شخصیِ محض بوده است منظور از اینکه شخصی محض نیست این است که حضرت زهرا(س) نمی‌خواسته آن را بگیرد و برای زندگی شخصی و همسر و فرزندان هزینه کند بلکه قصد ایشان این بوده که آن را در عرصه اجتماعی هزینه کنند؛ کما اینکه حضرت علی(ع) هم املاک زیادی داشتند که بخش زیادی از آن خرج فقرا و نیازمندان می‌شد اما واقعیت این است که بعد از رحلت پیامبر اسلام(ص)، اموالی از آن حضرت بلوکه شد که فدک از جمله این اموال است.

حضرت زهرا(س) می‌فرمایند اینها حق من است که بلوکه شده است لذا باید حقم را بدهید اما آنها مقابله کرده و نمی‌خواهند حق شخصی حضرت زهرا(س) به عنوان حق الناس را پرداخت کنند.  البته بسیاری از مردم، آن زمان هم آگاه نبودند و فکر می‌کردند با تقاضای حضرت، هدفشان محقق می‌شود اما واقعیت این است که ایشان تقاضا کردند و هدفشان محقق نشد هرچند این اموال، متعلق به حضرت زهرا(س) بود بنابراین باید آن را تحویل می‌گرفت.

بحث فدک، مسئله‌ای بسیار مهم در تاریخ تشیع است. زوایایی از این بحث همچنان ناپیداست که باید به آن پرداخت و ابعاد آن را روشن کرد. این بحث آنقدر دامن‌گستر می‌شود که در زمان عمر بن عبدالعزیز هم این بحث مطرح شده و عده‌ای گفتند که باید آن را بازگردانیم. در دوران بنی عباس هم دوباره بحث فدک مطرح می‌شود. نکته دیگر اینکه اگر آیت‌الله امینی، حضرت زهرا(س) را بانویی نمونه می‌داند به این علت است که پدرشان، همسرشان، خودشان و فرزندان ذکور از نسل ایشان هم معصوم هستند لذا ایشان نامی زیبا هم بر این کتاب نهاده‌اند. 

انتهای پیام منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: مرحوم آیت الله امینی حضرت زهرا س حضرت علی ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۰۲۴۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی برابر با زیارت امام حسین (ع) است؟

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، کارشناس مذهبی درمورد عظمت زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی رحمت الله علیه بیان کرد: مهم‏ترین نشانه عظمت معنوى و مقامات باطنى حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه، برابرى فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار، با فضیلت زیارت سیّد الشهدا است.

شیخ المحدّثین، صدوق؛ از محمّد بن یحیى عطّار - که یکى از اهالى رى است - این‌گونه نقل کرده است که خدمت امام هادى علیه السلام رسیدم. ایشان فرمودند: «کجا بودى؟».

گفتم: حسین بن على علیه السلام را زیارت کردم. امام هادى علیه السلام فرمودند:

«أما إنَّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِ العَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِىٍّ.» «بدان که اگر قبر عبد العظیم را در شهر خودتان زیارت کنى، مانند کسى هستى که حسین بن على را زیارت کرده باشد.»

معنای برابرى زیارت حضرت عبد العظیم حسنی (ع) با زیارت حرم حضرت سید الشهدا (ع)

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: مسئله این است که آیا بر اساس حدیثِ یاد شده، زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه به طور مطلق مى‏تواند جایگزین زیارت امام حسین علیه السلام شود و یا در شرایط خاصى، از چنین فضیلتى برخوردار است؟ 

بى‏‌تردید، مقصود امام هادى علیه السلام در حدیث یاد شده، این نیست که از فضایل زیارت امام حسین علیه السلام بکاهند و یا در بیان فضیلت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه مبالغه نمایند.

بنابراین، در پاسخ به سؤالى که مطرح شد، مى‏توان گفت: برابرى فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه و امام حسین علیه السلام مقید است به فضاى سیاسى ویژه‏اى که پیروان اهل بیت علیه السلام در آن مقطع تاریخى زندگى مى‏کردند. زیرا زمانى بود که اختناق شدیدى جهان اسلام را فرا گرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامدارى افرادى مانند: متوکّل، مُعتَز و معتمد عباسى، سخت‏ترین دوران‏هاى تاریخىِ خود را سپرى مى‏‌کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی گفت: در چنین شرایطى، امام هادى علیه السلام به منظور پیشگیرى از خطرهایى که از طرف حکومت‏هاى وقت، شیعیان را تهدید مى‏کرد، فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام را با زیارت امام حسین علیه السلام برابر دانسته اند. به تعبیرى روشن‏تر، زیارت حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام براى کسانى که آمادگى خطرپذیرى براى زیارت امام حسین علیه السلام را داشته باشند، پاداشى معادل زیارت آن حضرت علیه‌السلام را دارد و حرم حضرت عبد العظیم حسنی علیه السلام شعبه‏اى از حرم سید الشهدا علیه السلام است و این خود، فضیلتى بزرگ و حاکى از جایگاه بلند حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه نزد اهل بیت علیه السلام و عظمت معنوى ایشان است.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: برابرى فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه با زیارت سید و سالار شهیدان علیه السلام هر چند در شرایط ویژه، بى‏تردید بدون حکمت نیست و شاید نتوان به حکمت آن پى برد؛ لیکن راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید در شخصیت علمى، عملى و جهادى آن بزرگوار، جستجو کرد.

در میان امامزادگان، شخصیت‏هاى بزرگى وجود دارند؛ امّا در باره هیچ یک از آنها نقل نشده و حداقل به ما نرسیده است که زیارتش با زیارت حضرت سید الشهدا علیه السلام برابرى کند.

عرضه دین بر امام هادی علیه‌السلام 

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی اظهار کرد: این احادیث بیانگر عظمت والای حضرت عبدالعظیم حسنی رحمت الله علیه است ولی نکته‌ای که در زندگی ایشان بسیار جای تأمل و دقت نظر دارد این است که روزی این «امام زاده مجتهد محدث کبیر» به محضر امام هادى علیه وآله رسید. 

وقتى نگاه ایشان افتاد، فرمودنذ: «مَرحَباً بِکَ یا أبَا القاسِمِ! أنتَ وَلِیُّنا حَقّاً» «خوش آمدى، اى ابوالقاسم! تو حقیقتاً دوست ما هستى».

گفتم: اى پسر رسول خدا! مایلم دینم را به شما عرضه کنم، اگر مورد پسند بود، بر آن ثابت باشم تا خداوند عزوجل را ملاقات کنم.

امام علیه السلام فرمودند: «اى ابو القاسم، عرضه کن»؛ و بعد حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام همچون طفلی که به مکتب رفته باشند به محضر امام علیه السلام نشستند و به عقاید خویش درباره اصول و فروع دین پرداختند. 

گفتارش که تمام شد. در این هنگام، امام هادى علیه السلام فرمودند «اى ابوالقاسم! به خدا سوگند، این [عقاید]، دین خداست که آن را براى بندگانش برگزیده است. پس بر آن، ثابت قدم باشید.

خداوند، تو را بر عقیده ثابت در زندگى دنیا و آخرت پایدار بدارند!». 

به کارشناس دینی مراجعه کنیم

این کارشناس مذهبی یادآور شد: ‏ این کار یعنى مراجعه به کارشناسان دین که ریشه قرآنى دارد. 

خداوند متعال در دو آیه، مردم را به آنان ارجاع فرموده اند: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛» «اگر نمى‏دانید، از آگاهان بپرسید.»

حضرت عبد العظیم حسنی رحمت الله علیه از نظر علمى، یکى از بزرگ‏ترین محدّثان و فقها بوده و از نظر سنّى، تقریباً دو برابر امام هادی علیه‌السلام سن داشته اند. اما می‌خواهند به ما بیاموزند که‌ای انسان به علم خود و به اصطلاح، به چند کلمه مغرور نشو. لذا، شایسته است وقتى انسان دیندار به محضر دین‏شناس بالاتر از خود مى‏رسد، براى تأیید و یا تکمیل معارف دینى خود اقدام نماید.

این بهره‏‌گیرى از نظریه کارشناسان دینى، زمینه‏ساز ثبات و پایدارى انسان در دیندارى است.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری قرآن و عترت